www.wolnyswiat.pl

 

 

 www.koroun.edu.pl

Krajowy Ośrodek Referencyjny (w Warszawie)

ds. Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego

 

CZYM SIĘ ZAJMUJEMY

Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) został powołany 01.02.1997 r. decyzją Ministra Zdrowia. Ośrodek działa w obrębie Zakładu Epidemiologii i Mikrobiologii Klinicznej Narodowego Instytutu Leków (dawniej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego).

Celem działania KOROUN jest monitorowanie pozaszpitalnych bakteryjnych zakażeń ośrodkowego układu nerwowego i innych inwazyjnych zakażeń bakteryjnych nabytych poza szpitalem, w szczególności tych wywoływanych przez następujące gatunki bakteryjne:

- Neisseria meningitidis (dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, meningokoki);

- Streptococcus pneumoniae (dwoinki zapalenia płuc, pneumokoki);

- Haemophilus influenzae (pałeczki hemofilne);

- Streptococcus pyogenes (paciorkowce ropotwórcze grupy A);

- Streptococcus agalactiae (paciorkowce grupy B);

- Listeria monocytogenes.

 

 

Monitorowanie to odbywa się poprzez:

- zbieranie informacji na temat przypadków zachorowań i ich etiologii;

- identyfikację i wszechstronne opracowywanie izolatów bakteryjnych pochodzących z zakażeń inwazyjnych oraz materiałów klinicznych pobranych od chorych z podejrzeniem zakażeń inwazyjnych;

- typowanie serologiczne szczepów bakteryjnych;

- typowanie molekularne szczepów bakteryjnych i materiałów klinicznych dla celów epidemiologicznych;

- oznaczanie wrażliwości izolatów na antybiotyki i chemioterapeutyki mające znaczenie w leczeniu zakażeń oraz w eradykacji nosicielstwa;

- identyfikację mechanizmów oporności na leki;

- tworzenie i utrzymywanie kolekcji drobnoustrojów izolowanych z zakażeń.

 

 

Badania prowadzone w KOROUN są źródłem informacji niezbędnych m. in. dla celów tworzenia polityki szczepień ochronnych i schematów (rekomendacji) chemioprofilaktyki oraz schematów terapeutycznych na potrzeby:

- Ministerstwa Zdrowia;

- Głównego Inspektoratu Sanitarnego;

- Inspekcji Sanitarnej, zarówno krajowej jak i zagranicznej;

- klinicystów;

- Światowej Organizacji Zdrowia - WHO;

- Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób - ECDC;

- Unii Europejskiej;

- innych instytucji zajmujących się polityką zdrowotną.

 

 

Ponadto, KOROUN prowadzi:

- wszechstronne szkolenie mikrobiologów, lekarzy i epidemiologów;

- współpracę ze Światową Organizacją Zdrowia i jej agendami;

- współpracę w ramach Unii Europejskiej i innych sieci laboratoriów zajmujących się podobną tematyką (np. ECDC, EU-IBIS, EMGM);

- konsultacje na temat metod diagnostycznych, terapeutycznych i profilaktycznych w zakresie bakteryjnych zakażeń ośrodkowego układu nerwowego i innych inwazyjnych zakażeń bakteryjnych.

 

 

METODY STOSOWANE W KOROUN

Metody fenotypowe:

- identyfikacja drobnoustrojów z zastosowaniem podstawowych testów biochemicznych (również komercyjnych testów identyfikacyjnych);

- identyfikacja drobnoustrojów bezpośrednio w materiałach klinicznych pobranych od pacjentów z podejrzeniem inwazyjnego zakażenia z zastosowaniem szybkich testów lateksowych;

- określanie grup i typów serologicznych izolatów wybranych gatunków drobnoustrojów z zastosowaniem monoklonalnych surowic;

- określanie lekowrażliwości izolatów bakteryjnych referencyjnymi metodami oznaczania najmniejszych stężeń hamujących antybiotyków i chemioterapeutyków (metoda mikrorozcieńczeń w bulionie, metoda rozcieńczeń w agarze, metoda Etest(R));

- określanie typów i podtypów serologicznych Neisseria meningitidis metodą ELISA na antygenie pełnokomórkowym (WCE).

 

Metody molekularne:

- identyfikacja wybranych gatunków drobnoustrojów (również bezpośrednio w materiałach klinicznych i materiałach uzyskanych post mortem) poprzez wykrywanie gatunkowo-specyficznych sekwencji DNA w reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR);

- określanie grup serologicznych N. meningitidis oraz typów serologicznych Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae z zastosowaniem specyficznych reakcji PCR;

- wykrywanie u izolatów bakteryjnych wybranych mechanizmów genetycznych leżących u podstaw ich zjadliwości oraz oporności na antybiotyki/chemioterapeutyki;

- typowanie molekularne izolatów z zastosowaniem reakcji RAPD;

- typowanie molekularne izolatów metodą RFLP-PFGE;

- typowanie molekularne izolatów metodą MLST;

- typowanie molekularne N. meningitidis przez sekwencjonowanie wybranych loci genów spoza schematu MLST (np. porA, porB, fetA, penA).

 

 

----------------------------------------------------------------

BINet - przełom w diagnostyce i profilaktyce zakażeń

Informacja prasowa - Sierpień 2008

W czerwcu 2008 został uruchomiony w Polsce projekt BINet. Celem projektu jest poprawa standardów diagnostycznych oraz rozpoznania sytuacji epidemiologicznej pozaszpitalnych inwazyjnych zakażeń bakteryjnych w Polsce.

 

BINet powstał z inicjatywy specjalistów z Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN), Narodowy Instytut Leków. Do udziału w programie zostały zaproszone wszystkie laboratoria z całej Polski. Do tej pory zgłosiło się ich 120.

 

Choroby zakaźne i zakażenia - mimo ogromnego postępu, zarówno w ich leczeniu, jak i profilaktyce - są coraz poważniejszym problemem medycznym, a ich zakres i charakter często stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego. Dodatkowo znaczna część decyzji lekarskich dotyczących leczenia i profilaktyki inwazyjnych zakażeń bakteryjnych nie jest podejmowana na podstawie znajomości czynnika etiologicznego zakażenia, co zwiększa szansę niepowodzenia terapeutycznego i uniemożliwia podejmowanie właściwych decyzji dotyczących profilaktyki.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca prowadzenie aktywnego systemu nadzoru epidemicznego inwazyjnych zakażen bakteryjnych (bakteriemia, sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych). W odpowiedzi na wytyczne UE i rekomendacje WHO, z inicjatywy prof. Walerii Hryniewicz (kierownik Zakładu Epidemiologii i Mikrobiologii Klinicznej w Narodowym Instytucie Leków, a także Krajowy Konsultant w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej), wdrożony został pierwszy w Polsce innowacyjny program monitorowania inwazyjnych zakażeń bakteryjnych nabytych poza szpitalem. BINet opiera się na współpracy klinicystów, epidemiologów, mikrobiologów i ekspertów Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN).

Właściwa diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń jest podstawą racjonalnej terapii i kluczową dla przeżycia pacjenta, a dokładne dane epidemiologiczne pozwalają na szybkie i skuteczne podejmowanie działań terapeutycznych i profilaktycznych - mówi prof. Hryniewicz Projekt BINet umożliwia szybką diagnostykę, która niejednokrotnie odgrywa decydującą rolę w przeżyciu pacjenta. Niepodważalne korzyści związane są z lepszą wiedzą o sytuacji epidemiologicznej na poziomie lokalnym i krajowym, co pozwala na opracowywanie i aktualizację standardów terapeutycznych. Dzięki temu lekarze, którzy leczą pacjentów z zakażeniami inwazyjnymi mogą stosować optymalną terapię, początkowo empiryczną, a następnie celowaną, czyli ukierunkowaną na konkretny patogen. Program przynosi także korzyści finansowe - działania ukierunkowane są tańsze niż tzw. "leczenie na ślepo".

 

Kolejną zaletą programu jest kreowanie polityki szczepień ochronnych (rejestracja, refundacja, wprowadzanie szczepień interwencyjnych, wprowadzanie szczepień do kalendarza PSO) monitorowanie efektów epidemiologicznych wprowadzonych szczepionek. Projekt ten wpływa także znacząco na politykę dotyczącą racjonalnej antybiotykoterapii zakażeń (rejestracja, refundacja, zalecenia).

 

Ponadto działania w ramach tego typu projektów pozwalają na włączenie Polski do globalnego systemu wczesnego ostrzegania (early warning system) o szczególnie niebezpiecznych zakażeniach i szczepach bakteryjnych (hyperzjadliwych) oraz mechanizmach antybiotykooporności. Dzięki sieci monitorowania inwazyjnych zakażeń bakteryjnych możliwe jest także wypełnienie zobowiązań Polski wobec Komisji Europejskiej oraz WHO.

Zasady współpracy laboratoriów, uczestniczących w projekcie z ośrodkiem KOROUN Szpitale nie ponoszą dodatkowych kosztów badań diagnostycznych z tytułu programu. To, co jest wykonywane w ramach diagnostyki przez lokalne laboratorium, służy postawieniu diagnozy i ustaleniu leczenia pacjentów w danym szpitalu - nie są to więc badania wykonywane na potrzeby programu. W niektórych sytuacjach placówki medyczne mogą otrzymać dodatkową korzyść, np. poprzez dostęp do szybkiej diagnostyki molekularnej (PCR). Szpital otrzymuje wówczas wyniki badań bardzo szybko, nawet w ciągu kilku godzin, bez ponoszenia kosztów tych badań. Ponadto, szpital ma bezpłatny dostęp do szkoleń.

Szczegółowy schemat działania w ramach programu BINet przedstawia załączony wykres. Program BINet koncentruje się obecnie przede wszystkim na monitorowaniu inwazyjnych zakażeń bakteryjnych (sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) spowodowanych przez następujące patogeny:

 

    * Neisseria meningitidis (meningokok) - najczęściej powoduje sepsę i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

    * Streptococcus pneumoniae (pneumokok)- najczęściej powoduje bakteriemię, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsę, zapalenia płuc

    * Haemophilus influenzae - wywołuje głównie zakażenia układu oddechowego i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

    * Streptococcus pyogenes - wywołuje martwicze zapalenie skóry i tkanki podskórnej, bakteriemię i sepsę/wstrząs toksyczny

    * Streptococcus agalactiae - czynnik etiologiczny sepsy, zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u noworodków

    * Listeria monocytogenes - czynnik etiologiczny sepsy i zapalenia płuc i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych zwłaszcza u noworodków i u osób z niedoborami odporności

    * Staphylococcus aureus - czynnik etiologiczny bakteriemii, sepsy/wstrząsu toksycznego, martwiczego zapalenia płuc

 

Powyższe drobnoustroje odpowiedzialne są także za różnorodne zakażenie nieinwazyjne.